Lào Cai Online – Lễ Cầu an là một nghi thức quan trọng trong đời sống văn hóa tâm linh của đồng bào dân tộc Tày ở miền núi phía Bắc. Diễn ra vào cuối tháng Giêng và đầu tháng Hai âm lịch hằng năm, lễ hội không chỉ thể hiện lòng thành kính với tổ tiên, thần linh mà còn mang đến cơ hội để cộng đồng gặp gỡ, giao lưu, cùng nhau cầu mong một năm mới bình an, no đủ.
Nghi Thức Trong Lễ Cầu An
Lễ Cầu an do thầy Then chủ trì, kết hợp thực hiện ba phần chính: Pựt, Then và Mo. Trong nghi lễ, nhân vật quan trọng không thể thiếu là Nàng hương (Chậu Slay) – một thiếu nữ chưa lập gia đình, có phẩm hạnh đoan trang, nết na, giúp thầy Then thực hiện nghi lễ.
Không gian tổ chức lễ hội diễn ra tại nhà sàn – nơi vừa mang tính chất linh thiêng, vừa thể hiện những nét nghệ thuật đặc sắc của người Tày. Bên cạnh các nghi thức cúng bái, lễ hội còn là dịp để cộng đồng thể hiện quan niệm về vũ trụ, nhân sinh qua những nghi thức tín ngưỡng và phong tục truyền thống.
Mâm Cúng Trong Lễ Cầu An
Lễ vật trong lễ Cầu an được sắp xếp theo từng mâm cúng với ý nghĩa riêng biệt:
Quảng Cáo
- Mâm giải hạn: Hình vẽ hổ, ngũ quỷ, cờ ngũ sắc, gạo, đèn dầu, hình nhân, bát gạo giải hạn.
- Mâm bà mụ: Gà luộc, cây hoa, hương, đèn, sách bút, vở, ngũ cốc, bánh kẹo.
- Mâm cốc cầu: Gà luộc, gạo, hương, vải đỏ, vải đen, bánh kẹo, hoa quả.
- Mâm tam sinh (Slam sleng): Gà sống, hai miếng thịt sống, gạo, hương.
- Đa tháp: Gà, vịt, lồng nhốt gia cầm, rượu, đòn càn, cây chuối nguyên.
- Mâm chúng sinh: Cờ ngũ sắc, gạo, hương, thức ăn.
Ngoài ra, nghi lễ còn có sự hỗ trợ của nhạc cụ truyền thống như đàn tính đầu rồng, quạt, bộ xóc nhạc, tạo nên không gian huyền bí và linh thiêng.
Các Nghi Thức Quan Trọng Trong Lễ Cầu An
1. Nghi Thức “Tẳng Pựt” – Đón Thầy Then
Trước khi thực hiện nghi lễ, gia chủ sẽ chọn ngày lành tháng tốt để đến thỉnh thầy Then về làm lễ. Việc này thể hiện lòng thành kính và sự tôn trọng đối với thầy cùng các vị thần linh. Khi thầy Then đến nơi, chủ nhà chuẩn bị một mâm lễ đón thầy gọi là “Bâm tẳng pựt”. Thầy Then thực hiện nghi thức rải gạo ra bốn hướng để cung cấp lương thực cho binh mã hộ giá trên đường hành lễ.
2. Lễ Sái Tịnh Đàn Tràng – “Sláo Ví”
Đây là nghi thức thanh tẩy không gian, loại bỏ những điều xui rủi trước khi thầy Then tiến hành cúng tế. Trong lễ này, thầy Then thỉnh mời hai nàng tiên Thanh Thư và Thanh Thảo xuống trần gian để hỗ trợ làm phép.
Sau khi hoàn tất lễ sái tịnh, gia chủ đặt một bát gạo có ba nén hương và phong bao lì xì lên bàn thờ. Thầy Then sử dụng lửa và thần chú để hóa giải vận hạn, đồng thời thực hiện nghi thức quét nhà, nhằm xua đuổi những năng lượng tiêu cực. Tuy nhiên, theo quan niệm dân gian, nghi thức này chỉ được thực hiện sau tháng Giêng để tránh quét mất tài lộc.
3. Lễ Giải Hạn Cá Nhân
Người Tày tin rằng mỗi người sẽ gặp những vận hạn khác nhau trong năm dựa theo bát tự. Một số loại hạn phổ biến bao gồm: hạn ngũ quỷ, hạn bạch hổ, hạn tam kheo, hạn ngũ mộ… Thầy Then sẽ xem xét lá số và thực hiện nghi thức giải hạn tương ứng để giúp gia chủ tránh khỏi vận xui.
4. Lễ Cúng Bà Mụ – Cầu May Mắn Cho Trẻ Nhỏ
Trẻ em trong độ tuổi từ sơ sinh đến ba tuổi sẽ được làm lễ cúng bà mụ để cầu mong khỏe mạnh, bình an. Theo quan niệm dân gian, số mệnh con người được ví như cây hoa do nữ thần Mẻ Bjooc (Mẹ Hoa) chăm sóc. Trong lễ cúng, gia đình đặt một cây hoa trên bàn thờ, thầy Then cùng các nàng hương múa quanh mâm cúng, gia chủ bỏ tiền vào mâm cây hoa và rải gạo ba lần để cầu mong cho trẻ phát triển tốt.
Đặc biệt, trong nghi lễ này, một con gà luộc sẽ được gia chủ cầm theo và múa cùng thầy Then. Hành động này mang ý nghĩa tượng trưng cho việc gà mổ sạch sâu bệnh, bảo vệ cây hoa số mệnh của em bé khỏi tai ương.
5. Lễ “Thêp Cầu Tâu Slố” – Cầu Tuổi Thọ Cho Người Cao Tuổi
Người Tày tin rằng mỗi người đều có một cây cầu số mệnh. Theo thời gian, cây cầu này có thể bị đứt gãy, ảnh hưởng đến tuổi thọ. Do đó, với những người trên 61 tuổi, gia đình sẽ tổ chức lễ “Thêp cầu tâu slố” để sửa chữa cây cầu số mệnh, mong cầu sức khỏe và tuổi thọ dồi dào.
Bảo Tồn Và Phát Huy Giá Trị Văn Hóa
Gần đây, đồng bào Tày tại Thái Nguyên đã tái hiện Lễ Cầu an tại Làng Văn hóa Du lịch các Dân tộc Việt Nam. Sự kiện này không chỉ góp phần bảo tồn văn hóa truyền thống mà còn giúp các dân tộc cùng giao lưu, nâng cao ý thức trách nhiệm trong việc gìn giữ di sản.
Lễ Cầu an của người Tày không chỉ mang giá trị tín ngưỡng sâu sắc mà còn thể hiện tinh thần đoàn kết, hướng thiện của cộng đồng. Việc bảo tồn và phát huy những nét đẹp văn hóa này sẽ góp phần làm phong phú thêm bản sắc dân tộc Việt Nam, truyền lại cho các thế hệ mai sau những giá trị tốt đẹp của tổ tiên.
Thanh Chúc
Quảng Cáo Liên Quan
