Lào Cai Online – Lễ hội Roóng Poọc của đồng bào Giáy tại tỉnh Lào Cai không chỉ là một nghi thức nông nghiệp mang tính tâm linh mà còn thể hiện khát vọng về cuộc sống ấm no, mùa màng bội thu. Đây là một trong những lễ hội quan trọng nhất của người Giáy, được tổ chức vào ngày Thìn tháng Giêng hằng năm tại xã Tả Van, huyện Sa Pa.
Lễ hội Roóng Poọc (hay còn gọi là lễ hội Xuống đồng) đánh dấu thời điểm kết thúc tháng vui Tết cổ truyền, đồng thời mở đầu cho một mùa sản xuất mới. Với ý nghĩa cầu mong vụ mùa tươi tốt, vật nuôi sinh sôi và cộng đồng bình an, lễ hội này đã tồn tại và phát triển cùng với người Giáy suốt hàng trăm năm qua.
Theo những người cao niên trong làng, từ khi tổ tiên họ định cư tại thôn Tả Van Giáy, lễ hội đã được tổ chức thường niên nhằm tôn vinh thần linh, cầu cho mưa thuận gió hòa, đất đai màu mỡ, mang đến sự thịnh vượng cho cả bản làng.
Trước ngày diễn ra lễ hội, công tác chuẩn bị được thực hiện chu đáo. Những vật phẩm thiêng như quả còn, cây nêu được chuẩn bị kỹ lưỡng theo đúng phong tục truyền thống. Quả còn – vật phẩm quan trọng trong nghi lễ – được đích thân năm cô gái chưa lập gia đình làm ra với sự thành kính và tỉ mỉ. Trong khi đó, các chàng trai khỏe mạnh được giao nhiệm vụ chọn và chặt cây nêu, đảm bảo trong quá trình vận chuyển không để chạm đất nhằm giữ nguyên sự linh thiêng.
Quảng Cáo
Trước khi dựng cây nêu, vòng nhật nguyệt – biểu tượng của sự hòa hợp âm dương – được chủ lễ buộc lên ngọn cây. Với sắc xanh đại diện cho mặt trăng và sắc đỏ tượng trưng cho mặt trời, vòng nhật nguyệt thể hiện sự giao hòa của vũ trụ, mong cho vạn vật sinh sôi, phát triển.
Một trong những nghi thức quan trọng là phần ném còn. Sau khi dựng xong cây nêu, chủ lễ phát quả còn cho nam thanh nữ tú tham gia. Họ sẽ đứng thành hai hàng, tung quả còn xuyên qua vòng nhật nguyệt để cầu mong sự trù phú, sung túc. Khi quả còn xuyên thủng vòng tròn trên ngọn nêu, người chủ làng sẽ tung hạt giống, thể hiện ý nghĩa trao truyền năng lượng thiêng liêng cho vụ mùa mới.
Cây nêu trong lễ hội Roóng Poọc không chỉ là biểu tượng của trời đất mà còn thể hiện tín ngưỡng cầu mùa, mang ý nghĩa kết nối âm – dương, đất – trời. Đặc biệt, ngọn cây nêu luôn hướng về phía Đông, tượng trưng cho sự khởi đầu, phát triển và sinh trưởng.
Sau phần lễ trang nghiêm là hàng loạt trò chơi dân gian sôi động, thu hút đông đảo bà con và du khách tham gia. Những làn điệu dân ca ngọt ngào hòa cùng tiếng khèn rộn rã tạo nên không gian hội xuân náo nhiệt.
Ném còn là trò chơi nổi bật nhất trong lễ hội, thể hiện ước vọng về sự tròn đầy, sung túc. Người tham gia cố gắng ném quả còn xuyên qua vòng tròn treo trên cây nêu, tượng trưng cho sự giao hòa của trời và đất. Ngoài ra, kéo co – hay còn gọi là kéo mây – cũng là trò chơi không thể thiếu, thể hiện sức mạnh tập thể và tinh thần đoàn kết của người dân.
Một điểm nhấn đặc biệt khác của lễ hội là nghi thức cày ruộng khai xuân. Hai con trâu to khỏe được dẫn ra cày những đường đầu tiên trên mảnh ruộng bên cạnh khu vực lễ hội, tượng trưng cho việc bắt đầu một vụ mùa mới đầy hứa hẹn.
Lễ hội Roóng Poọc không chỉ phản ánh tín ngưỡng phồn thực, thờ đa thần, thờ mặt trời mà còn chứa đựng giá trị lịch sử sâu sắc về nền văn minh lúa nước của người Giáy. Trải qua nhiều thế hệ, nghi thức này vẫn được lưu giữ và thực hành đều đặn, trở thành một nét đẹp không thể thiếu trong đời sống văn hóa tinh thần của cộng đồng.
Năm 2013, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã công nhận lễ hội Roóng Poọc là Di sản Văn hóa Phi vật thể Quốc gia. Sự kiện này góp phần nâng cao nhận thức về việc gìn giữ và bảo tồn những giá trị truyền thống quý báu.
Hiện nay, lễ hội vẫn tiếp tục được tổ chức với sự tham gia nhiệt tình của cộng đồng, cùng với những biện pháp bảo tồn hiệu quả. Lễ hội không chỉ là dịp để người dân địa phương bày tỏ lòng thành kính với thần linh, mà còn là điểm đến hấp dẫn cho du khách muốn tìm hiểu về văn hóa dân tộc Giáy.
Vào ngày Thìn đầu tiên của năm Ất Tỵ (4/2/2025), xã Quang Kim sẽ tổ chức lễ hội xuống đồng tại sân vận động thôn An Thành. Sự kiện hứa hẹn mang đến một không gian văn hóa đặc sắc, thu hút đông đảo người dân và du khách đến tham dự, cùng hòa mình vào không khí hội xuân tưng bừng.
Từng nghi thức, từng hoạt động trong lễ hội Roóng Poọc đều ẩn chứa những giá trị tinh thần sâu sắc, phản ánh tâm thức của người Giáy về sự hòa hợp giữa con người với thiên nhiên. Lễ hội không chỉ là dịp để cầu cho mùa màng bội thu mà còn là biểu tượng cho tinh thần đoàn kết, sự trường tồn của nền văn hóa truyền thống.
Thanh Huế
Quảng Cáo Liên Quan
