Văn Hóa Đời Sống

Tranh giấy độc đáo của người H’Mông ở Sơn La hút du khách

Posted on 28/11/2024 by Thanh Chúc

28
Th11

2 tuần trước - 28/11/2024

Lào Cai Online – Đến với bản Hua Tạt, xã Vân Hồ, huyện Vân Hồ (Sơn La), người dân và du khách không chỉ được hòa mình vào những nét văn hóa, nếp sống sinh hoạt đời thường của người dân tộc H’Mông mà còn được tận tay trải nghiệm nghề làm giấy thủ công truyền thống của họ.

Sơn La là địa phương có số lượng người H'Mông chiếm hơn 15% dân số toàn tỉnh. Chính bởi vậy đặc sắc trong phong tục, lối sống sinh hoạt của người H'Mông nơi đây được thể hiện một cách rõ nét. Người đồng bào dân tộc H'Mông ở đây không chỉ thạo nghề dệt vải lanh, in hoa văn bằng sáp ong, nghề rèn, làm đồ mộc... mà còn có thể tạo ra được những tờ giấy thủ công - một sản phẩm không thể thiếu trong đời sống tâm linh của đồng bào mình. — Sơn La là địa phương có số lượng người H’Mông chiếm hơn 15% dân số toàn tỉnh. Chính bởi vậy đặc sắc trong phong tục, lối sống sinh hoạt của người H’Mông nơi đây được thể hiện một cách rõ nét. Người đồng bào dân tộc H’Mông ở đây không chỉ thạo nghề dệt vải lanh, in hoa văn bằng sáp ong, nghề rèn, làm đồ mộc… mà còn có thể tạo ra được những tờ giấy thủ công – một sản phẩm không thể thiếu trong đời sống tâm linh của đồng bào mình.

Trong đời sống tâm linh của người H'Mông, giấy chiếm một vị trí rất quan trọng. Theo quan niệm truyền lại từ thời xa xưa, trong lễ tết, cúng cầu mùa mà không có giấy do mình tự làm thì tổ tiên sẽ không nhận. Mỗi gia đình người H'Mông đều có một góc thờ đối diện với cửa chính mà trên vách nơi đó có dán một tờ giấy do người trong gia đình tự làm và mang ý nghĩa rất đỗi linh thiêng. — Trong đời sống tâm linh của người H’Mông, giấy chiếm một vị trí rất quan trọng. Theo quan niệm truyền lại từ thời xa xưa, trong lễ tết, cúng cầu mùa mà không có giấy do mình tự làm thì tổ tiên sẽ không nhận. Mỗi gia đình người H’Mông đều có một góc thờ đối diện với cửa chính mà trên vách nơi đó có dán một tờ giấy do người trong gia đình tự làm và mang ý nghĩa rất đỗi linh thiêng.

Từ cách làm giấy truyền thống của người H'Mông, gia đình anh Tráng A Của đã sáng tạo ra cách làm tranh giấy. Đến với Hua Tạt, xã Vân Hồ, huyện Vân Hồ (Sơn La) trong một ngày nắng đẹp, chúng tôi được tận tay trải nghiệm nghề làm tranh giấy truyền thống mang đậm bản sắc văn hóa H'Mông tại gia đình anh Tráng A Của. — Từ cách làm giấy truyền thống của người H’Mông, gia đình anh Tráng A Của đã sáng tạo ra cách làm tranh giấy. Đến với Hua Tạt, xã Vân Hồ, huyện Vân Hồ (Sơn La) trong một ngày nắng đẹp, chúng tôi được tận tay trải nghiệm nghề làm tranh giấy truyền thống mang đậm bản sắc văn hóa H’Mông tại gia đình anh Tráng A Của.

Anh Của cho biết ngay từ nhỏ anh đã được học làm giấy từ bà và mẹ cho nên đến bây giờ việc làm giấy đối với anh đã rất thành thạo. Ngoài việc làm giấy bán cho bà con có nhu cầu, anh còn mở thêm không gian trải nghiệm tại gia cho du khách khi đến Vân Hồ có cơ hội được trải nghiệm nghề truyền thống này.

Giấy thường được làm lúc nông nhàn đặc biệt là vào dịp Tết. Giấy chỉ làm vào mùa khô ráo, trời có nắng để phơi được giấy. Nghề làm giấy không yêu cầu kỹ thuật cao và chủ yếu là do người phụ nữ đảm nhiệm.

Giấy truyền thống của người dân tộc H'Mông thường được làm từ 3 nguyên liệu chính là vỏ cây dướng, tre non và rơm. Tất cả những nguyên liệu này đều sẵn có trong tự nhiên nơi đồng bào dân tộc H'Mông sinh sống. — Giấy truyền thống của người dân tộc H’Mông thường được làm từ 3 nguyên liệu chính là vỏ cây dướng, tre non và rơm. Tất cả những nguyên liệu này đều sẵn có trong tự nhiên nơi đồng bào dân tộc H’Mông sinh sống.

Mỗi chất liệu sẽ tạo ra loại giấy có đặc điểm khác nhau khi thành phẩm. Giấy rơm thường có màu vàng nhạt, có độ xốp cao, dai, mịn; giấy tre có màu trắng ngà, trên mặt nổi rõ những sợi tơ tre, bóng, mỏng, dai; giấy dướng thường có màu trắng ngà, thô, dai, dày. Giấy của người dân tộc H'Mông ở Sơn La không phải để viết mà chủ yếu làm giấy cúng nên không cần độ mịn, trắng cao. — Mỗi chất liệu sẽ tạo ra loại giấy có đặc điểm khác nhau khi thành phẩm. Giấy rơm thường có màu vàng nhạt, có độ xốp cao, dai, mịn; giấy tre có màu trắng ngà, trên mặt nổi rõ những sợi tơ tre, bóng, mỏng, dai; giấy dướng thường có màu trắng ngà, thô, dai, dày. Giấy của người dân tộc H’Mông ở Sơn La không phải để viết mà chủ yếu làm giấy cúng nên không cần độ mịn, trắng cao.

Theo anh Của dụng cụ làm tranh giấy cũng rất đơn giản, có thể tự chế ra để dùng. Dụng cụ cơ bản nhất là một cái khuôn để tráng giấy, khuôn được làm bằng vải căng trên một cái khung bằng tre hoặc bằng gỗ, mặt khuôn bằng vải bông, có độ thoáng, kích cỡ tùy thuộc vào ý định của gia đình chủ, thường khuôn sẽ có kích thước khoảng 60x120 cm. Ngoài ra còn có một nồi nấu chất liệu giấy, một cục kê và thanh gỗ để đập giấy, một chậu đựng nước pha bột giấy. — Theo anh Của dụng cụ làm tranh giấy cũng rất đơn giản, có thể tự chế ra để dùng. Dụng cụ cơ bản nhất là một cái khuôn để tráng giấy, khuôn được làm bằng vải căng trên một cái khung bằng tre hoặc bằng gỗ, mặt khuôn bằng vải bông, có độ thoáng, kích cỡ tùy thuộc vào ý định của gia đình chủ, thường khuôn sẽ có kích thước khoảng 60×120 cm. Ngoài ra còn có một nồi nấu chất liệu giấy, một cục kê và thanh gỗ để đập giấy, một chậu đựng nước pha bột giấy.

Anh Của hướng dẫn du khách xếp hoa và cây cỏ lên khuôn trước khi đổ bột giấy.

" Mỗi người có một cách trang trí khác nhau, không ai giống ai. Tôi đã chuẩn bị rất nhiều các loại cây hoa cỏ lá để cho du khách thỏa mái sáng tạo ra những bức tranh độc đáo của riêng mình" - Anh Của chia sẻ. — ” Mỗi người có một cách trang trí khác nhau, không ai giống ai. Tôi đã chuẩn bị rất nhiều các loại cây hoa cỏ lá để cho du khách thỏa mái sáng tạo ra những bức tranh độc đáo của riêng mình” – Anh Của chia sẻ.

Du khách trải nghiệm làm tranh giấy độc đáo của người H'Mông — Du khách trải nghiệm làm tranh giấy độc đáo của người H’Mông

Theo kinh nghiệm, anh Tráng A Của cho biết, để làm giấy chuẩn H'Mông thì phải trải qua 6 bước chính, bước khó khăn và tốn nhiều thời gian nhất chính là bước ninh tre. Riêng công đoạn này sẽ tốn đến 10 tiếng đồng hồ, tuy nhiên gia đình anh luôn chuẩn bị sẵn các vật liệu để du khách có thể trải nghiệm luôn khi cần. Để công đoạn nấu được nhanh hơn thì trong quá trình nấu thỉnh thoảng người trông sẽ thêm tro bếp vào nồi để tre nhanh nhừ, tro cũng đóng vai trò như một chất tẩy, làm trắng. — Theo kinh nghiệm, anh Tráng A Của cho biết, để làm giấy chuẩn H’Mông thì phải trải qua 6 bước chính, bước khó khăn và tốn nhiều thời gian nhất chính là bước ninh tre. Riêng công đoạn này sẽ tốn đến 10 tiếng đồng hồ, tuy nhiên gia đình anh luôn chuẩn bị sẵn các vật liệu để du khách có thể trải nghiệm luôn khi cần. Để công đoạn nấu được nhanh hơn thì trong quá trình nấu thỉnh thoảng người trông sẽ thêm tro bếp vào nồi để tre nhanh nhừ, tro cũng đóng vai trò như một chất tẩy, làm trắng.

Anh Tráng A Của chia sẻ, thời gian đầu khi mở lớp học làm tranh giấy chưa có mấy người biết đến nên ít người đến tham gia trải nghiệm. Nhận thấy việc cứ ngồi chờ khách tìm đến chẳng bằng việc mình tự tìm du khách, anh Của đã liên kết với những homestay trên địa bàn xã Vân Hồ, in giấy quảng cáo cho du khách biết đến trải nghiệm làm giấy truyền thống bằng cả tiếng Việt lẫn tiếng Anh.

Nhờ tích cực quảng bá, số lượng khách đến trải nghiệm nghề làm giấy truyền thống tại gia đình anh Của ngày càng tăng. Anh Của cho biết có những hôm gia đình anh đón đến 4-5 đoàn khách tham gia trải nghiệm lớp học làm tranh giấy và ai cũng tỏ ra thích thú.

Những sản phẩm tranh giấy độc đáo được hoàn thành.

Sau khi hoàn thành đổ bột thì khuôn tranh giấy sẽ được đem ra phơi nắng. Theo kinh nghiệm của người làm giấy thì đến khi nào mặt vải lưới khô thì giấy cũng khô. Công đoạn này mất khoảng 2 tiếng chờ.

Tranh giấy để nghiêng 45 độ, hướng về phía ánh sáng mặt trời sẽ làm nổi bật những bông hoa cài lên

Trải nghiệm quy trình làm tranh giấy truyền thống không chỉ thu hút khách du lịch trong nước mà nhiều du khách nước ngoài cũng tìm đến và tỏ ra thích thú khi được trải nghiệm. Anh Tráng A Của dự định tiếp tục duy trì lớp học làm giấy vừa để thu hút khách du lịch, góp phần quảng bá hình ảnh con người, những nét đẹp, bản sắc văn hóa của đồng bào dân tộc Mông, vừa giữ gìn truyền thống dân tộc cho thế hệ sau để càng nhiều người biết hơn về nghề làm tranh giấy của người H'Mông tại Sơn La. — Trải nghiệm quy trình làm tranh giấy truyền thống không chỉ thu hút khách du lịch trong nước mà nhiều du khách nước ngoài cũng tìm đến và tỏ ra thích thú khi được trải nghiệm. Anh Tráng A Của dự định tiếp tục duy trì lớp học làm giấy vừa để thu hút khách du lịch, góp phần quảng bá hình ảnh con người, những nét đẹp, bản sắc văn hóa của đồng bào dân tộc Mông, vừa giữ gìn truyền thống dân tộc cho thế hệ sau để càng nhiều người biết hơn về nghề làm tranh giấy của người H’Mông tại Sơn La.

Nam Nguyễn

Thanh Chúc

Lời nói chân thật không hào nhoáng, lời hoa mỹ không thật thà.

Nguồn: https://toquoc.vn/tranh-giay-doc-dao-cua-nguoi-hmong-o-son-la-hut-du-khach-20241127125618564.htm

Có Thể Bạn Quan Tâm

Lào Cai Online – Trước tình hình đợt rét đậm đầu tiên trong năm ảnh hưởng mạnh đến khu vực miền Bắc, tỉnh Lào Cai đã chủ động thực hiện các biện pháp phòng, chống rét nhằm bảo vệ đàn gia súc, gia cầm của người dân. Tại xã Tòng Sành, huyện Bát Xát, bà Lò [...]

Lào Cai Online – Trong năm 2024, các đơn vị thuộc Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh Lào Cai đã huy động gần 47.000 ngày công, thực hiện nhiều hoạt động dân vận để hỗ trợ người dân khắc phục hậu quả thiên tai và phát triển kinh tế – xã hội. Để giúp người [...]

Lào Cai Online – Ngày 7/12, tại khu tái định cư thôn Kho Vàng, xã Cốc Lầu (huyện Bắc Hà), Phó Chủ tịch UBND tỉnh Lào Cai, ông Nguyễn Trọng Hài, cùng đoàn công tác của Tập đoàn Dầu khí Việt Nam do ông Đỗ Chí Thanh – Phó Tổng Giám đốc Tập đoàn dẫn đầu, [...]

Lào Cai Online – Ngày 7/12, tại xã Cốc Mỳ, huyện Bát Xát, Hội Chữ thập đỏ tỉnh Lào Cai phối hợp cùng Hội Chữ thập đỏ TP.HCM tổ chức chương trình trao hỗ trợ sinh kế cho các gia đình có hoàn cảnh khó khăn bị ảnh hưởng bởi cơn bão số 3. Trong đợt [...]

Lào Cai Online – Ngày 7/12, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Phú Thọ phối hợp Ủy ban nhân dân huyện Tam Nông tổ chức Hội thảo khoa học “Lễ hội Phết Hiền Quan – Nhận thức, giá trị và giải pháp quản lý, tổ chức”. Hội thảo có sự tham gia [...]

Lào Cai Online – Tối ngày 7/12, tại sân khấu chợ đêm – chợ Văn hóa Bắc Hà, huyện Bắc Hà đã tưng bừng tổ chức Hội thi trình diễn nghệ thuật khèn Hmông lần thứ ba. Đây là sự kiện nổi bật nằm trong khuôn khổ Festival Cao nguyên trắng Bắc Hà “Nghiêng say mùa [...]

Lào Cai Online – Ngày 6/12/2024, Hội Liên hiệp Thanh niên Việt Nam huyện Văn Bàn (Lào Cai) đã phối hợp cùng huyện đoàn Xuân Trường (Nam Định) tổ chức chương trình “Đông ấm vùng cao 2024” tại xã Nậm Xây, huyện Văn Bàn. Hoạt động này nằm trong chiến dịch tình nguyện mùa đông 2024 [...]

Lào Cai Online – Theo thông tin từ Bộ Y tế, tính đến ngày 30/11/2024, Cuộc thi Sáng tác Logo ngành Dân số đã thu hút sự tham gia của gần 300 tác giả với 315 tác phẩm dự thi từ khắp các tỉnh, thành phố trên cả nước. Cuộc thi được tổ chức với mục [...]

Lào Cai Online – Trong vòng 5 năm qua, nhờ sự chú trọng triển khai các chương trình và chính sách dân tộc, kinh tế – xã hội tại vùng đồng bào dân tộc thiểu số (DTTS) và miền núi ở tỉnh Bình Thuận đã có những bước tiến đáng kể. Nhiều chỉ tiêu về phát [...]

Lào Cai Online – Trong khuôn khổ Dự án 1 thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế – xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số (DTTS) và miền núi giai đoạn 2021-2030, huyện Đăk Tô (Kon Tum) đã triển khai nhiều hoạt động hỗ trợ nhằm giải quyết tình trạng [...]

Lào Cai Online – Hơn 460 trạm y tế tuyến xã và 14 trung tâm y tế huyện được nâng cấp, xây mới; 1.703 trạm y tế được cung cấp thiết bị y tế theo nhu cầu đạt tiêu chuẩn, 97% cán bộ y tế các trạm tuyến xã trên được đào tạo và nâng [...]

Lào Cai Online – Qua trao đổi, hai bên thống nhất sự cần thiết cử cán bộ chuyên trách làm đầu mối để việc trao đổi thông tin, liên lạc giữa hai bên được kịp thời và thường xuyên, qua đó thúc đẩy hợp tác lĩnh vực y tế cùng phát triển. Sáng 5/12, Đoàn [...]

Lào Cai Online – Ngày 5/12, Hội Phụ nữ tỉnh Lào Cai phối hợp với UBND huyện Bắc Hà tổ chức chương trình truyền thông vận động với chủ đề: “Thanh thiếu niên dân tộc thiểu số tỉnh Lào Cai tiên phong thay đổi định kiến giới vì khát vọng phát triển”. Đây là một phần [...]

Lào Cai Online – Sáng ngày 5/12, Hội Liên hiệp Phụ nữ (LHPN) tỉnh tổ chức Hội nghị sơ kết nhằm đánh giá kết quả triển khai mô hình bảo vệ môi trường gắn với phong trào “Gia đình 5 có, 3 sạch”. Chương trình diễn ra cũng là dịp để chia sẻ các sáng kiến [...]

Lào Cai Online – Chiều 4/12, tại xã Tả Phời, Hội Liên hiệp Phụ nữ tỉnh tổ chức Hội nghị tổng kết mô hình “Cha mẹ đồng hành cùng con nói không với tảo hôn” tại xã. Dự hội nghị có lãnh đạo Ban Dân tộc tỉnh, Hội Phụ nữ thành phố Lào Cai, cấp [...]

Lào Cai Online – UNESCO chính thức ghi danh di sản Lễ hội Vía Bà Chúa Xứ núi Sam vào Danh sách Di sản văn hoá phi vật thể đại diện của nhân loại. Vào hồi 9h47′ ngày 04/12/2024 giờ địa phương (19h47′ giờ Hà Nội), tại Kỳ họp thứ 19 của Ủy ban Liên [...]

Lào Cai Online – Với địa bàn là vùng miền núi khó khăn, tỉ lệ đồng bào DTTS chiếm đa số, huyện Tân Lạc (tỉnh Hoà Bình) đang triển khai nhiều giải pháp nhằm chăm lo sức khỏe, cải thiện dinh dưỡng, thể lực cho phụ nữ và trẻ em vùng cao, vùng đồng bào [...]

Lào Cai Online – Bắc Hà, huyện vùng cao đặc biệt khó khăn của Việt Nam, đang dần thay đổi diện mạo nhờ những nỗ lực vượt bậc trong công tác giảm nghèo. Với chiến lược phát triển nông nghiệp làm mũi nhọn và sự hỗ trợ toàn diện từ chính quyền, Bắc Hà hiện là [...]

Lào Cai Online – Trong đời sống sinh hoạt của đồng bào Tày vùng Tây Bắc, chiếc chăn thổ cẩm không chỉ là vật dụng để đắp giữ ấm mà còn gắn liền với bản sắc văn hoá, phong tục tập quán từ lâu đời. Đến các bản làng của người Tày ở Tây Bắc, [...]

Lào Cai Online – Tháng 12, nhiều hoạt động chào mừng năm mới 2025 với các nghi lễ, lễ hội, phong tục tập quán sẽ diễn ra tại Làng Văn hóa – Du lịch các dân tộc Việt Nam với chủ đề “Chợ phiên vùng cao – Chào năm mới 2025”. Hoạt động điểm nhấn [...]