Lào Cai Online – 74 tuổi, đôi tay không còn nhanh nhẹn, nhưng nghệ nhân Y Yin (dân tộc Ba Na) ở làng Kon Kơ Tu, xã Đăk Rơ Wa, TP. Kon Tum vẫn miệt mài bên khung cửi để dệt ra những tấm thổ cẩm mang hoa văn cổ của người Ba Na. Với tài năng của mình, nghệ nhân Y Yin được xem là “báu vật sống” của làng.
Vượt qua cung đường ngoằn nghèo, uốn lượn theo dòng sông Đăk Bla hiền hòa và thơ mộng, chúng tôi đến với làng Kon Kơ Tu. Ngôi làng vẫn giữ được nét yên bình, hoang sơ vốn có và nhiều giá trị văn hóa đặc sắc của dân tộc Ba Na. Ngôi nhà nhỏ của nghệ nhân Y Yin nằm cạnh ngôi nhà rông truyền thống của làng.
Advertisement
Trong ánh nắng bình minh và tiết trời se lạnh, bên hiên nhà, nghệ nhân Y Yin vẫn đang “bầu bạn” với khung cửi. Đôi tay với nhiều nếp nhăn theo thời gian, nhưng vẫn đều đặn kéo chỉ, dệt nên những sản phẩm thổ cẩm rực rỡ sắc màu và mang nét độc đáo riêng của người Ba Na. Theo nhịp lách cách đều đều của khung cửi, nghệ nhân Y Yin kể cho chúng tôi nghe nhiều câu chuyện hấp dẫn về thổ cẩm và kỷ niệm gắn bó với nghề.
Bà kể: Từ nhỏ, mỗi khi thấy mẹ mình dệt, bà chăm chú ngồi xem, bắt đầu học từ cách gỡ, móc sợi, cách xếp khung cửi rồi dần đến những động tác dệt cơ bản nhất. Mỗi lần được chỉ dạy, bà luôn lắng nghe và đam mê nó, đêm về ngủ vẫn mơ thấy mình ngồi tập dệt.
Advertisement
Niềm đam mê và khao khát đã thôi thúc bà học hỏi, thực hành mỗi ngày, chẳng mấy chốc mà vượt trội so với những bạn cùng lứa. Mỗi lúc rảnh bà lại miệt mài bên khung cửi, tự tay dệt những tấm thổ cẩm để làm quần áo, những vật dụng dùng cho sinh hoạt đời thường. Bà thành thạo và biết hết tất cả những kỹ thuật trong nghề dệt khi chỉ mới 20 tuổi; đồng thời, không ngừng sáng tạo thêm để tạo nên nét độc đáo riêng.
Một trong đó chính là khả năng “kể chuyện” trên thổ cẩm. Bên cạnh những tấm thổ cẩm thường dùng để làm trang phục hằng ngày, bà còn dệt những tấm vải dùng để trưng bày, trang trí với những câu chuyện được khắc họa sinh động, hấp dẫn qua từng đường nét, hoa văn cổ. Những câu chuyện bà lựa chọn kể trên thổ cẩm thường là những truyện cổ tích, truyền thuyết do bà được nghe kể, nói về các nhân vật anh hùng, sự kiện lịch sử, cuộc sống của thần linh, con người, làng quê ngày xưa… Mỗi câu chuyện dù ngắn hay dài nhưng luôn kết thúc có hậu, mang nhiều ý nghĩa giáo dục cộng đồng.
Advertisement
Để bảo tồn và phát huy nghề dệt thổ cẩm truyền thống của người Ba Na (đã được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia vào năm 2023), chính quyền xã Đăk Rơ Wa đã thường xuyên phối hợp mở nhiều lớp tập huấn, dạy nghề dệt thổ cẩm miễn phí trong cộng đồng. Ở mỗi lớp học, bà Y Yin cùng các nghệ nhân khác trở thành những người truyền dạy cho các học viên, thúc đẩy nghề dệt thổ cẩm truyền thống phát triển.
Nghệ nhân Y Yin chia sẻ: Giờ tuổi đã cao, mắt đã mờ, tôi cũng không biết làm gì ngoài dệt thổ cẩm. Hiện ngoài dệt để phục vụ đời sống, tôi thường nhận đặt hàng của khách để dệt những tấm vải có nội dung kể chuyện. Trung bình mỗi tấm dài 4m, tôi dệt mất 3 tuần và bán với giá 1,2 triệu đồng.
Theo bà Y Yin, để hoàn thành mỗi tấm thổ cẩm “biết kể chuyện” phải mất rất nhiều công sức, tâm huyết nên nếu tính ra tiền công mỗi ngày không được bao nhiêu, chỉ đủ để trang trải đời sống. Dù vậy, bà vẫn cố gắng làm với mong muốn giữ lấy nghề của ông cha, lan tỏa những giá trị tốt đẹp của văn hóa người Ba Na, nhắc nhở thế hệ trẻ biết nâng niu, gìn giữ thổ cẩm, để chẳng may sau này già mất đi cũng không hối tiếc.
Già làng A Chun, làng Kon Kơ Tu cho biết: Không chỉ là nghệ nhân giỏi, bà Y Yin còn là tấm gương sáng tích cực tuyên truyền, vận động lớp trẻ chăm lo học hành, gìn giữ văn hóa của cha ông. Các sản phẩm dệt của bà Y Yin đã giúp du khách biết đến làng nhiều hơn, giúp quảng bá du lịch cho địa phương.
Được xem là “linh hồn” của nghề dệt thổ cẩm tại làng Kon Kơ Tu, nghệ nhân Y Yin luôn tích cực tham gia các hoạt động văn hóa văn nghệ, truyền dạy dệt thổ cẩm cho lớp trẻ tại làng. Với sự nhiệt tình chỉ bảo, hướng dẫn của bà Y Yin, hiện làng Kon Kơ Tu có rất nhiều phụ nữ Ba Na trẻ biết dệt thổ cẩm. Trong mỗi dịp lễ hội hay cuộc thi do địa phương tổ chức, tiết mục của làng Kon Kơ Tu lúc nào cũng rực rỡ sắc màu với váy, áo thổ cẩm.
Chị Y Nhen, làng Kon Kơ Tu chia sẻ: Nhờ có nghệ nhân Y Yin truyền dạy mà tôi đã biết dệt thổ cẩm, nhưng hiện nay tôi mới dệt được những sản phẩm đơn thuần phục vụ cuộc sống hằng ngày. Tôi đang tiếp tục theo học nghệ nhân Y Yin cách dệt các loại hoa văn cổ của người Ba Na và cách kể chuyện trên thổ cẩm.
Chia tay nghệ nhân Y Yin với nụ cười hiền hòa, đôi mắt tỏa sáng, chúng tôi tin rằng bằng tài năng và tâm huyết của mình, nghệ nhân Y Yin sẽ tiếp tục giữ nghề và là người truyền niềm đam mê ấy cho thế hệ mai sau. Để những giá trị thổ cẩm của người Ba Na mãi trường tồn với thời gian.
Advertisement
Advertisement
Advertisement
Có Thể Bạn Quan Tâm
Lào Cai Online – Lâm Đồng là vùng đất phía Nam Tây Nguyên, tập trung đông đồng bào các DTTS sinh sống. Vùng đất này chứa đựng những trầm tích văn hóa phong phú, đa dạng của cộng đồng các DTTS tại chỗ như: Cơ Ho, Chu Ru, Mạ, Mnông, Raglay, Xtiêng… với các nghi [...]
Lào Cai Online – Trong không khí chuẩn bị đón Tết Nguyên đán Xuân Ất Tỵ 2025, các cấp Ủy ban MTTQ và tổ chức thành viên tại tỉnh Lào Cai đang dồn toàn lực triển khai nhiều chương trình thiết thực nhằm hỗ trợ người nghèo, giúp họ đón một mùa xuân ấm áp, đủ [...]
Lào Cai Online – Vào sáng ngày 6/1, tại UBND xã Sán Chải, Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Lào Cai, phối hợp với Quỹ Thiện Tâm – Tập đoàn Vingroup, đã tổ chức chương trình trao tặng quà Tết Ất Tỵ 2025 cho các hộ nghèo tại ba xã: Sán Chải, Quan Hồ Thẩn và [...]
Lào Cai Online – Với đặc thù có đông đồng bào Khmer sinh sống và nằm giáp ranh với Campuchia, Chương trình “Xuân Biên phòng ấm lòng dân bản ”tại khu vực biên giới tỉnh Kiên Giang đã diễn ra với nhiều hoạt động có ý nghĩa, như: Tổ chức khám bệnh, cấp thuốc miễn [...]
Lào Cai Online – Vào chiều ngày 5/1, Hội Liên hiệp Phụ nữ (LHPN) thành phố Lai Châu đã phối hợp cùng Hội LHPN thành phố Lào Cai, tỉnh Lào Cai tổ chức lễ bàn giao nhà “Mái ấm tình thương” cho chị Nguyễn Thị Hương, cư trú tại tổ dân phố số 6, phường Quyết [...]
Lào Cai Online – Trong bản báo cáo thành tích ngắn gọn của Trung sĩ Sùng A Súa, Tiểu đội trưởng Tiểu đội 1, Đại đội 1, Tiểu đoàn 1, Trung đoàn 174, Sư đoàn 316, gửi lên cấp Quân khu 2 để đề nghị khen thưởng, anh chỉ vắn tắt: “Chỉ huy tiểu đội hoàn [...]
Lào Cai Online – Năm 2024 đã đánh dấu những bước tiến mạnh mẽ trong các hoạt động thiện nguyện khi các câu lạc bộ, đội nhóm thuộc Mạng lưới Tình nguyện quốc gia triển khai hơn 5.500 chương trình, dự án, góp phần hỗ trợ gần 30 triệu lượt người dân khó khăn. Những nỗ [...]
Lào Cai Online – Chiều ngày 4/1/2025, Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Lào Cai đã có chuyến thăm và trao tặng quà Tết cho các hộ nghèo, cận nghèo và hộ có hoàn cảnh khó khăn tại ba xã Phúc Khánh, Lương Sơn và Việt Tiến, huyện Bảo Yên. Chuyến đi nhằm hỗ trợ [...]
Lào Cai Online – Ngày 4/1/2025, một chương trình thiện nguyện mang đậm ý nghĩa đã được tổ chức tại xã Nậm Xây, huyện Văn Bàn, tỉnh Lào Cai. Chương trình mang tên “Mang xuân về Nậm Xây” do Công an huyện Văn Bàn phối hợp với Đảng ủy xã Nậm Xây và đoàn thiện nguyện [...]
Lào Cai Online – Nhằm gìn giữ và phát huy giá trị văn hóa độc đáo của cộng đồng người Tày và Dao, xã Tả Phời, thành phố Lào Cai đã triển khai nhiều hoạt động thiết thực. Một trong những bước tiến đáng chú ý là việc thành lập các câu lạc bộ văn hóa [...]
Lào Cai Online – Ngày 3/1, các địa phương của tỉnh Quảng Bình đồng loạt tổ chức lễ khởi công xóa nhà tạm, nhà dột nát cho các hộ nghèo, hộ cận nghèo trong tỉnh. Cụ thể, các huyện Quảng Trạch, Minh Hóa, Lệ Thủy, Tuyên Hóa, Quảng Ninh, Lệ Thủy, Bố Trạch và thị [...]
Lào Cai Online – Bắc Hà, huyện vùng cao Lào Cai, đã có những bước tiến lớn trong sản xuất nông nghiệp hàng hóa nhờ triển khai hiệu quả Nghị quyết số 10, chuyển từ sản xuất nhỏ lẻ sang phát triển các vùng sản xuất hàng hóa ứng dụng công nghệ cao, nâng cao giá [...]
Lào Cai Online – Giữa tiết trời giá rét chỉ 5-7 độ C tại xã A Lù, huyện Bát Xát, tỉnh Lào Cai, những chiến sĩ Bộ đội biên phòng và người dân địa phương đang ngày đêm hăng say lao động. Mục tiêu là hoàn thành các ngôi nhà mới, trao tặng cho bà con [...]
Lào Cai Online – Phó Thủ tướng Lê Thành Long ký Quyết định số 1712/QĐ-TTg công nhận 33 bảo vật quốc gia (đợt 13, năm 2024). Cụ thể, 33 hiện vật, nhóm hiện vật được công nhận bảo vật quốc gia gồm: Advertisement 1- Đàn đá Đắk Sơn, niên đại: Khoảng 3.500 – 3.000 năm cách [...]
Lào Cai Online – Những ngày cuối năm, trong không khí chuẩn bị đón Tết cổ truyền của dân tộc, thôn Sín Chải, xã Trung Chải, thị xã Sa Pa, tỉnh Lào Cai, tràn ngập niềm vui khi lần đầu tiên được thắp sáng bằng điện lưới quốc gia. Đây là dấu mốc quan trọng, mang [...]
Lào Cai Online – Chiều ngày 2/1, tại xã Tả Phời, Thành đoàn Lào Cai phối hợp cùng Huyện đoàn Gio Linh (Quảng Trị) và Đoàn Thanh niên Tập đoàn Công nghiệp Than – Khoáng sản Việt Nam tổ chức lễ khánh thành, bàn giao hai ngôi nhà cho các hộ gia đình có hoàn cảnh [...]
Lào Cai Online – Tết Nào Pê Chầu có từ lâu đời, gắn liền với tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên, vạn vật hữu linh của đồng bào dân tộc Mông. Tại không gian Làng Văn hóa – Du lịch các dân tộc Việt Nam (Đồng Mô, Sơn Tây, Hà Nội), đồng bào dân tộc [...]
Lào Cai Online – Trong năm 2024, huyện Bát Xát, tỉnh Lào Cai đã đạt được một thành công lớn trong việc thực hiện chương trình hỗ trợ xây dựng và sửa chữa nhà ở cho các hộ nghèo, gia đình chính sách và những đối tượng còn khó khăn về nhà ở. Cụ thể, [...]
Lào Cai Online – Các địa phương miền Trung sẽ tổ chức nhiều hoạt động văn hóa, nghệ thuật “Chào năm mới 2025”, đặc biệt là lễ hội đếm ngược hứa hẹn nhiều cảm xúc cho người dân, du khách. Tại Quảng Bình, chương trình chào năm mới 2025 được tổ chức với nhiều hoạt động [...]
Lào Cai Online – Trong 2 ngày 28 – 29/12, Đoàn thiện nguyện Áo ấm yêu thương gồm các nhà hảo tâm tỉnh Vĩnh Phúc, Phú Thọ và Hà Nội, do bà Nguyễn Thị Thủy làm Trưởng đoàn, phối hợp với Homestay ViNa Bắc Hà đã tới thăm hỏi, động viên và trực tiếp trao [...]