Xuất khẩu nông sản qua cửa khẩu Lào Cai gặp trở ngại: Nguyên nhân và giải pháp

Lào Cai Online – Từ đầu năm 2025, hoạt động xuất khẩu nông sản qua Cửa khẩu Quốc tế Lào Cai ghi nhận sự sụt giảm nghiêm trọng. Khối lượng hàng hóa thông quan chỉ đạt khoảng 1/3 so với cùng kỳ năm trước, đặc biệt là các mặt hàng trái cây chủ lực như sầu riêng. Nhiều doanh nghiệp đang đối mặt với những thách thức lớn do quy định kiểm soát chất lượng ngày càng chặt chẽ từ phía thị trường nhập khẩu.

Theo thống kê, chỉ trong hai tháng đầu năm 2025, lượng sầu riêng xuất khẩu qua cửa khẩu Kim Thành đạt 673 tấn, chưa bằng 1/10 so với cùng kỳ năm ngoái. Nguyên nhân chính đến từ các biện pháp kiểm soát nghiêm ngặt về chất lượng mà phía Trung Quốc áp dụng, đặc biệt là đối với dư lượng Cadimi và chất vàng O – một loại chất thường được sử dụng để giấm chín sầu riêng.

Chị Trần Thị Hiên, đại diện Công ty TNHH MTV An An 82, chia sẻ rằng tình trạng Cadimi có trong đất tại một số vùng trồng như Tiền Giang có thể lên tới 70-80%. Trong khi đó, dù tại Đắk Lắk mức độ ô nhiễm thấp hơn, nhưng chất vàng O vẫn là yếu tố bắt buộc để giấm chín trái cây trước khi xuất khẩu. “Hiện nay, chúng tôi chưa có giải pháp thay thế hiệu quả cho chất vàng O, khiến việc xuất khẩu sầu riêng gặp nhiều trở ngại,” chị Hiên cho biết.

Không chỉ riêng sầu riêng, nhiều loại trái cây khác cũng đang bị kiểm soát chặt chẽ về chất lượng. Nếu phát hiện dư lượng Cadimi hoặc vàng O vượt mức cho phép, mã vùng trồng và cơ sở đóng gói sẽ bị tạm dừng hoạt động, dẫn đến việc hàng hóa không thể xuất khẩu. Quá trình xin cấp lại hoặc đăng ký mã vùng trồng mới trên hệ thống phần mềm của Cục Bảo vệ thực vật cũng gặp nhiều khó khăn.

Bà Đỗ Thị Như Ý, Phó Chi Cục trưởng Chi Cục kiểm dịch thực vật Vùng 8, cho biết hiện nay xuất hiện tình trạng “đăng bán mã vùng trồng” – tức là sử dụng mã vùng trồng hợp pháp để dán lên sản phẩm của vùng khác. Điều này khiến Trung Quốc siết chặt truy xuất nguồn gốc, làm cho nhiều doanh nghiệp bất ngờ khi mã vùng trồng của họ bị thu hồi dù chưa xuất khẩu bất kỳ lô hàng nào.

Ngoài ra, quá trình kiểm tra chất lượng trước khi thông quan cũng gây ra không ít tranh cãi. Hàng hóa được lấy mẫu ngẫu nhiên để xét nghiệm, nhưng kết quả kiểm tra tại Việt Nam có thể khác với kết quả xét nghiệm khi hàng hóa đến Trung Quốc. Điều này khiến doanh nghiệp rơi vào tình thế bị động, dù đã tuân thủ các tiêu chuẩn kiểm định trong nước.

Chị Trần Thị Hiên cũng phản ánh rằng: “Chúng tôi thu mua sầu riêng từ nhiều vựa khác nhau. Khi kiểm tra ở Việt Nam, mẫu có thể đạt chuẩn, nhưng khi sang Trung Quốc, họ lấy mẫu ở vị trí khác, dẫn đến kết quả khác biệt. Điều này gây khó khăn trong việc đảm bảo chất lượng đồng nhất cho lô hàng.”

Trước yêu cầu ngày càng cao của thị trường Trung Quốc, các doanh nghiệp xuất khẩu nông sản buộc phải điều chỉnh chiến lược để đáp ứng các tiêu chuẩn mới. Một số giải pháp cấp thiết bao gồm:

• Kiểm soát chặt chẽ nguồn nguyên liệu: Doanh nghiệp cần phối hợp với nhà vườn để đảm bảo chất lượng sản phẩm ngay từ khâu trồng trọt, hạn chế sử dụng chất cấm.
• Nâng cao tính minh bạch trong truy xuất nguồn gốc: Việc tuân thủ quy trình cấp mã vùng trồng và mã số cơ sở đóng gói đúng quy định sẽ giúp giảm thiểu nguy cơ bị thu hồi mã số.
• Tăng cường phối hợp với cơ quan chức năng: Các doanh nghiệp cần cập nhật kịp thời thông tin về chính sách nhập khẩu của Trung Quốc, đồng thời chủ động làm việc với các cơ quan kiểm dịch để đảm bảo quy trình xuất khẩu diễn ra thuận lợi.

Bên cạnh đó, cơ quan quản lý nhà nước cũng cần tích cực hỗ trợ doanh nghiệp bằng cách đẩy mạnh tuyên truyền về các quy định mới, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi trong quá trình đăng ký và gia hạn mã vùng trồng.

Thanh Huế