Bên ngã ba nơi sông Hồng hợp lưu với Ngòi Lâu, Đền Bà Áo Trắng không chỉ là chốn linh thiêng thờ Mẫu Đệ Tam – Thoải Phủ mà còn là “địa chỉ đỏ” ghi dấu những năm tháng hào hùng của cách mạng, gắn bó mật thiết với đời sống văn hóa – tinh thần của người dân phường Âu Lâu hôm nay.
Từ trung tâm tỉnh Lào Cai, qua cầu Yên Bái rẽ về tổ dân phố Hợp Minh 1 (phường Âu Lâu, tỉnh Lào Cai), giữa không gian sông nước khoáng đạt hiện lên một ngôi đền cổ kính, trầm mặc soi bóng bên bờ sông Hồng. Đó là “Đền Bà Áo Trắng” – di tích tín ngưỡng có lịch sử lâu đời, được Nhân dân gìn giữ như một báu vật tinh thần của vùng đất ngã ba sông.
Quảng Cáo
Theo tư liệu lưu giữ tại địa phương, đền được hình thành từ thế kỷ XVII – XVIII, do các dòng họ Nguyễn, Hà, Lý từ Thanh Hóa, Phú Thọ ngược sông lên khai phá, lập làng tại xã Lũ Điền xưa, nay là phường Hợp Minh. Đền thờ Mẫu Đệ Tam – Thoải Phủ, vị thánh cai quản miền sông nước trong tín ngưỡng thờ Mẫu của người Việt. Từ buổi đầu dựng làng, đền không chỉ là nơi thờ tự mà còn là chốn cố kết cộng đồng, nơi gửi gắm niềm tin và ước vọng bình yên của cư dân vùng sông Hồng.
Quảng Cáo
Trải qua bao biến động lịch sử, Đền Bà Áo Trắng còn ghi dấu đậm nét trong những năm tháng kháng chiến chống thực dân Pháp. Trong giai đoạn 1945 – 1954, nơi đây trở thành địa điểm tập kết lương thực, vũ khí, cán bộ, là trạm dưỡng thương, cơ sở hoạt động bí mật của du kích địa phương. Đền từng là nơi tổ chức kết nạp Đảng cho nhiều quần chúng ưu tú, là điểm trung chuyển quan trọng phục vụ các chiến dịch lớn như Chiến dịch sông Thao năm 1949, Chiến dịch Lê Hồng Phong 1950, Chiến dịch Lý Thường Kiệt 1951, Chiến dịch Tây Bắc 1952 và Chiến dịch Điện Biên Phủ lịch sử năm 1954.
Trong đêm tối của những năm kháng chiến, từng chuyến thuyền lặng lẽ cập bến đền, đưa lương thực, vũ khí giấu trong khoang thuyền hoặc trong các hầm bí mật ngay trong khuôn viên di tích. Nhân dân vừa thờ Mẫu, vừa che chở cán bộ, bộ đội, giữ trọn nghĩa tình quân dân giữa làn ranh sinh tử. Chính sự hy sinh thầm lặng ấy đã góp phần làm nên chiến thắng “lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu”.
Ban đầu, đền chỉ được dựng bằng tre, gỗ thô sơ bên hữu ngạn sông Hồng, rước chân nhang từ đền Hùng về thờ phụng. Đến năm 1936, cụ Hà Đình Đoán – Lý trưởng và cụ Trần Trung Giảng – chủ xưởng gạch Hợp Minh đứng ra vận động Nhân dân trùng tu, xây dựng lại đền với quy mô tương đối hoàn chỉnh. Năm 1945, trận lũ lớn đã cuốn trôi nhiều đồ thờ tự, trong đó có các đạo sắc phong quý. Năm 1972, Nhân dân tiếp tục phục dựng lại ba gian đại bái bằng cột gỗ, mái cọ. Đến năm 2007, đền được xây dựng kiên cố bằng gạch, mái ngói. Năm 2018, thiên tai làm sập mái nhà đại bái, và năm 2019, đền tiếp tục được tu sửa, nâng cấp bằng nguồn xã hội hóa, tạo diện mạo khang trang như ngày nay.
Năm 2012, Đền Bà Áo Trắng chính thức được UBND tỉnh công nhận là Di tích lịch sử – văn hóa cấp tỉnh. Hằng năm, nơi đây diễn ra nhiều kỳ lễ quan trọng: lễ chay ngày 10/1 âm lịch, chính lễ từ ngày 25 – 27/2 âm lịch, lễ chay ngày 25/8 âm lịch. Đặc biệt, ngày 17/3 âm lịch trở thành ngày hội truyền thống lớn của Nhân dân phường. Lễ hội gồm các nghi thức tấu sớ, tế lễ, dâng hương kính Mẫu, thu hút đông đảo người dân và du khách thập phương về chiêm bái, vãn cảnh.
Không khí lễ hội không chỉ là sinh hoạt tín ngưỡng đơn thuần mà còn là dịp Nhân dân ôn lại lịch sử quê hương, bồi đắp đạo lý “uống nước nhớ nguồn”, gắn kết cộng đồng, góp phần bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa đặc sắc của tín ngưỡng thờ Mẫu – Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại.
Sau ảnh hưởng của cơn bão số 10, đền đã được người dân và chính quyền địa phương dọn dẹp, tu sửa để tiếp tục duy trì sinh hoạt tín ngưỡng. Tuy vậy, nhiều hạng mục vẫn cần sự chung tay của các tổ chức, nhà hảo tâm để tiếp tục tôn tạo, gìn giữ lâu dài giá trị di tích.
Lặng lẽ bên dòng sông Hồng đỏ nặng phù sa, Đền Bà Áo Trắng hôm nay không chỉ là điểm đến tâm linh của người dân phường Hợp Minh, tình Yên Bái cũ (nay là phường Âu Lâu, tinh Lào Cai) mà còn là một “bảo tàng sống” về lịch sử cách mạng và đời sống văn hóa vùng sông nước. Ở đó, quá khứ và hiện tại giao hòa, nhắc nhở các thế hệ hôm nay biết trân trọng cội nguồn, tiếp nối những giá trị tốt đẹp cha ông để lại trong hành trình dựng xây quê hương.
Một số hình ảnh khác tại không gian Đền Bà Áo Trắng:
Bạch Dương ( SKV 16:50 Ngày 09/12/25 )
Quảng Cáo Liên Quan
