Giáo viên trường tư ‘rẽ hướng’ sang trường công: Thách thức giữ chân người thầy

Sự “rẽ hướng” này không chỉ phản ánh sức hút của môi trường ổn định, mà còn đặt ra bài toán lớn cho hệ thống giáo dục tư thục trong việc giữ chân và phát triển đội ngũ.

Sức hút của sự ổn định

Bà Nguyễn Thị Cẩm Đan – Hiệu trưởng Trường Mầm non Tây Thạnh 2 (phường Bình Trị Đông, TPHCM), cho biết giáo dục mầm non tư thục đang đối mặt với muôn vàn khó khăn như chi phí thuê mặt bằng, lương, phúc lợi cho thầy cô, nhân viên, trong khi tuyển sinh và tuyển giáo viên đều khó.

“Giữ được người học đã khó, giữ chân giáo viên khó hơn. Nhiều thầy cô chọn công lập vì thu nhập ổn định, có chính sách đặc thù và được tăng thêm thu nhập theo Nghị quyết 08/2023/NQ-HĐND ngày 19/9/2023 quy định chi thu nhập tăng thêm theo Nghị quyết 98/2023/QH15 ngày 24/6/2023 của Quốc hội về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TPHCM”, bà Cẩm Đan nói.

Tương tự, ông H.L.S. – Phó Hiệu trưởng một trường tư thục liên cấp tại TPHCM, chia sẻ: Sự dịch chuyển giáo viên từ trường tư thục sang công lập diễn ra chủ yếu ở các đô thị lớn, nơi có nhiều trường công và tư cùng tồn tại. Việc xây dựng thêm các trường công, nhu cầu tuyển giáo viên tăng, cùng với chính sách tính lương theo thâm niên và nghị quyết của thành phố về hỗ trợ thu nhập khiến nhiều giáo viên yên tâm chuyển sang công lập.

Ở góc độ quản lý tại một trường công lập, ông Đinh Văn Trịnh – Hiệu trưởng Trường THCS Nguyễn Hiền (phường Tân Thuận, TPHCM), nhận định: Việc nhiều giáo viên trường tư chuyển sang trường công phản ánh những vấn đề cốt lõi trong môi trường giáo dục hiện nay. Theo ông, trường tư có thể trả lương cao, cơ sở vật chất hiện đại và mô hình giáo dục tiên tiến, nhưng về lâu dài, “sự ổn định – phúc lợi – giảm áp lực” vẫn là 3 yếu tố khiến giáo viên lựa chọn công lập.

Ông Trịnh cho rằng, giáo viên công lập là viên chức Nhà nước, có việc làm lâu dài, không lo bị cắt giảm hay tái cơ cấu như ở trường tư. Ngược lại, ở các trường tư, hợp đồng lao động ngắn hạn khiến giáo viên dễ rơi vào tình trạng bấp bênh khi quy mô tuyển sinh thay đổi hoặc trường gặp khó khăn tài chính.

Bên cạnh đó, trường công không đặt nặng yếu tố lợi nhuận, giáo viên được tập trung chuyên môn, không phải lo doanh thu hay quảng bá hình ảnh trường. Ở trường tư, ngoài dạy học, họ thường phải kiêm nhiều việc khác như tổ chức sự kiện, truyền thông, tuyển sinh… khiến áp lực tăng cao. Dù lương cơ bản ở trường công thấp hơn, nhưng tổng thể phúc lợi lại tốt hơn. Giáo viên công lập được hưởng đầy đủ bảo hiểm, chế độ hưu trí, thai sản, ốm đau và nhiều phụ cấp khác. Đây là yếu tố đảm bảo cuộc sống và sự an tâm lâu dài.

Ngoài ra, việc triển khai Chương trình GDPT 2018 giúp các trường công được đầu tư thêm kinh phí, tăng cơ hội bồi dưỡng chuyên môn cho giáo viên – điều mà trường tư phụ thuộc vào khả năng tài chính của chủ đầu tư. “Xu hướng chuyển từ tư sang công cho thấy giá trị cốt lõi của nghề giáo vẫn nằm ở sự ổn định và an tâm công tác. Dù thu nhập ở tư có thể cao hơn, nhưng phúc lợi và cơ hội phát triển bền vững mới là yếu tố quyết định”, ông Trịnh khẳng định.

Thực tế, khi sự ổn định, chế độ phúc lợi và môi trường làm việc bền vững trở thành ưu tiên hàng đầu, nhiều giáo viên lựa chọn rời bỏ khu vực trường tư. Làn sóng này không chỉ phản ánh nhu cầu cá nhân, mà còn là bài toán lớn cho chiến lược phát triển nhân sự trong giáo dục ngoài công lập.

Đơn cử, những năm gần đây, mỗi đợt thi tuyển viên chức, TPHCM ghi nhận nhiều giáo viên trường tư chuyển sang công lập. Đặc biệt, sau dịch Covid-19, xu hướng này càng mạnh mẽ hơn.

Không chỉ dịch chuyển từ tư thục sang công lập, các năm qua, trong cùng khu vực ngoài công lập, đội ngũ giáo viên và nhân viên mầm non cũng thường “nhảy việc” từ trường/lớp này sang cơ sở giáo dục khác để tìm kiếm công việc có thu nhập và môi trường làm việc phù hợp. Đây là một trong những vấn đề được Sở GD&ĐT TPHCM nhìn nhận, báo cáo trong tổng kết năm học 2024 – 2025 vừa qua.

Thách thức và cơ hội cho hệ thống trường tư

Theo TS Giáo dục học Nguyễn Thị Thu Huyền – chuyên gia đào tạo giáo viên trong hệ thống song ngữ quốc tế tại TPHCM, tỷ lệ giáo viên chuyển từ tư sang công tùy từng mô hình, song thường không quá 20%. Các trường song ngữ, quốc tế ít bị ảnh hưởng hơn nhờ chính sách lương tốt, nhiều kỳ nghỉ, văn hóa làm việc cởi mở, trao quyền và minh bạch. “Biến động nhân sự là thách thức nhưng cũng là cơ hội để trường tư hoàn thiện hệ thống, xây dựng chiến lược nhân sự dài hạn”, bà Huyền nhận định.

Theo TS Huyền, trong bối cảnh khan hiếm giáo viên, việc đầu tư đào tạo nội bộ trở nên bắt buộc để đảm bảo chất lượng như cam kết với phụ huynh. Hệ thống giám sát, đánh giá thường xuyên sẽ giúp duy trì chất lượng giảng dạy ngay cả khi có biến động nhân sự.

Ngoài chính sách lương, nhiều trường tư còn chú trọng xây dựng văn hóa tôn trọng và hỗ trợ giáo viên: Không phê bình công khai, tạo điều kiện nghỉ ngơi, hỗ trợ học phí cho con giáo viên, và chỉ chấm dứt hợp tác khi cả năng lực lẫn thái độ không đáp ứng yêu cầu. “Nếu có lộ trình thăng tiến rõ ràng, giáo viên có thể dễ dàng phát triển lên vị trí quản lý – điều mà ở công lập thường mất nhiều thời gian hơn”, bà Huyền cho biết.

Ở góc độ khác, thầy H.L.S. nhận định: Giáo viên ở trường tư được trả lương theo tiết dạy và đánh giá từ phụ huynh, học sinh, trong khi trường công trả lương khoán, ít phụ thuộc vào hiệu suất. Dù môi trường khác nhau, nhưng cả công và tư đều chịu áp lực về chất lượng.

Điều quan trọng là giáo viên phải được làm đúng chuyên môn, có cơ hội phát triển nghề nghiệp và cảm thấy hạnh phúc với công việc. Nhiều giáo viên vẫn “chung thủy” với trường tư vì yêu nghề, gắn bó lâu năm và có năng lực thực sự. Tuy nhiên, một bộ phận vẫn “đứng giữa hai dòng”: Dạy ở tư nhưng đăng ký thi công lập, nếu đỗ thì chuyển. Để tránh bất ổn, nhiều trường tư yêu cầu giáo viên xác định rõ định hướng, tránh tình trạng “nửa ở, nửa đi”.

“Ở trường tôi, lương và thưởng cho giáo viên được xây dựng cạnh tranh để giữ chân thầy cô giỏi. Ngoài ra, trường còn cân đối để hỗ trợ tài chính trong hè dù giáo viên nghỉ dạy, thực hiện đầy đủ chế độ bảo hiểm và phúc lợi. Thực tế, biến động nhân sự là điều tự nhiên, nhưng quan trọng phải chủ động kế hoạch thay thế và đào tạo”, thầy S. chia sẻ.