Giữ gìn và phát huy nét đẹp Lễ cúng sức khỏe của người Ê Đê

Lào Cai Online – Người Ê Đê tại Đắk Lắk từ lâu đã gìn giữ một kho tàng văn hóa truyền thống phong phú, trong đó các nghi lễ gắn liền với đời sống tâm linh chiếm vị trí quan trọng. Một trong những phong tục mang ý nghĩa sâu sắc chính là Lễ cúng sức khỏe, một nghi thức đặc biệt nhằm thể hiện lòng hiếu kính của con cháu đối với ông bà, cha mẹ. Đây không chỉ là dịp để cầu chúc sức khỏe, hạnh phúc cho người thân mà còn là cơ hội để cộng đồng gắn kết, cùng nhau chia sẻ niềm vui trong cuộc sống.

Mới đây, tại buôn Ale B, thành phố Buôn Ma Thuột, gia đình bà Ami Xuân đã tổ chức Lễ cúng sức khỏe theo phong tục truyền thống của dân tộc Ê Đê. Nghi lễ được thực hiện nhằm cầu xin tổ tiên, thần linh che chở cho con cháu luôn mạnh khỏe, gặp nhiều may mắn trong cuộc sống.

Trước đây, mỗi khi trong buôn có gia đình làm Lễ cúng sức khỏe, bà con hàng xóm thường chung tay góp gạo, rượu cần, heo, gà để cùng chuẩn bị lễ vật. Sau khi hoàn thành nghi thức cúng bái, mọi người quây quần bên nhau, cùng thưởng thức món ăn truyền thống và trò chuyện thân tình. Đây không chỉ là một nghi thức mang tính tâm linh mà còn là biểu tượng của sự đoàn kết, yêu thương giữa các thành viên trong gia đình cũng như trong cộng đồng.

Lễ cúng sức khỏe được thực hiện trong không gian trang nghiêm, khi những tiếng trống rộn ràng vang lên báo hiệu thời khắc thiêng liêng. Ngay sau đó, dàn chiêng cúng bắt đầu hòa nhịp, cùng với lời khấn của thầy cúng gửi gắm lòng thành kính đến tổ tiên, thần linh. Toàn bộ những người tham dự đều im lặng, chăm chú lắng nghe từng lời cầu nguyện. Sau khi nghi lễ kết thúc, thầy cúng ra hiệu cho mọi người bắt đầu bữa tiệc mừng.

Điểm đặc biệt trong buổi lễ là những món quà dành cho người được cúng, thường là các vật phẩm mang ý nghĩa tinh thần như vòng cổ hạt cườm, vòng tay hay những tấm thổ cẩm truyền thống. Theo nhà nghiên cứu văn hóa Linh Nga Niê Kdăm, những ai được tổ chức lễ này đều cảm thấy tự hào, vui mừng vì được con cháu quan tâm, chăm sóc. Họ không chỉ có thêm niềm tin vào cuộc sống mà còn sống tích cực hơn, góp phần gìn giữ những giá trị tốt đẹp của cộng đồng.

Mặc dù mang ý nghĩa quan trọng, nhưng ngày nay, Lễ cúng sức khỏe của người Ê Đê không còn được tổ chức phổ biến như trước. Có nhiều nguyên nhân dẫn đến sự mai một dần của nghi lễ này, trong đó phải kể đến sự phát triển của xã hội hiện đại và những thay đổi trong quan niệm về sức khỏe.

Trước đây, người Ê Đê tin rằng các nghi lễ cúng bái có thể giúp xua đuổi bệnh tật, mang lại sức khỏe dồi dào. Tuy nhiên, khi kiến thức y học ngày càng phát triển, họ dần chú trọng hơn vào các phương pháp chăm sóc sức khỏe khoa học như duy trì chế độ ăn uống lành mạnh, tập luyện thể thao và thăm khám y tế định kỳ.

Bên cạnh đó, nhịp sống hiện đại cũng ảnh hưởng không nhỏ đến việc duy trì nghi thức truyền thống. Áp lực từ công việc, học hành khiến nhiều gia đình không còn đủ thời gian để chuẩn bị cho một buổi lễ công phu như trước. Ngoài ra, sự thay đổi trong mô hình kinh tế cũng góp phần khiến nghi lễ này ít xuất hiện hơn. Nếu như trước đây, người Ê Đê chủ yếu làm nông nghiệp và sống theo cộng đồng buôn làng, thì nay, họ chuyển sang các ngành nghề khác, dẫn đến sự thay đổi trong nếp sống và sinh hoạt văn hóa.

Dù có sự thay đổi theo thời gian, nhưng không thể phủ nhận rằng Lễ cúng sức khỏe vẫn là một nét văn hóa đặc sắc, phản ánh sâu sắc đời sống tinh thần của người Ê Đê. Để bảo tồn phong tục này, chính đồng bào Ê Đê cần nhận thức được giá trị của lễ nghi, từ đó truyền dạy cho thế hệ trẻ, khuyến khích con cháu duy trì và phát huy bản sắc dân tộc.

Bên cạnh đó, chính quyền địa phương và các cơ quan chức năng cũng cần có những chính sách hỗ trợ nhằm bảo tồn và phát huy các nghi lễ truyền thống. Việc kết hợp lễ cúng sức khỏe vào các hoạt động du lịch văn hóa có thể là một hướng đi hiệu quả, vừa giúp duy trì phong tục tốt đẹp, vừa tạo cơ hội quảng bá nét đặc trưng của người Ê Đê đến với du khách.

Trong bối cảnh hiện đại hóa, việc giữ gìn và phát huy các giá trị truyền thống là một thách thức lớn. Tuy nhiên, nếu có sự chung tay từ cộng đồng và các cơ quan chức năng, chắc chắn những nét đẹp văn hóa như Lễ cúng sức khỏe sẽ tiếp tục được duy trì, trở thành niềm tự hào của dân tộc Ê Đê và góp phần làm phong phú thêm kho tàng văn hóa Việt Nam.

Thanh Huế