Dự báo dân số mới nhất cho thấy Việt Nam sẽ thiếu khoảng 1,3 triệu phụ nữ trong độ tuổi kết hôn vào năm 2049 – hệ lụy kéo dài của mất cân bằng giới tính khi sinh, đặt ra nhiều thách thức không chỉ về dân số mà còn với cấu trúc gia đình, văn hóa hôn nhân và ổn định xã hội.
Theo dự báo dân số Việt Nam giai đoạn 2024 – 2074 vừa được công bố, bức tranh nhân khẩu học của nước ta trong những thập kỷ tới đang dần bộc lộ những gam màu đáng lo ngại. Một trong những vấn đề nổi bật là tình trạng dư thừa nam giới, thiếu hụt nữ giới trong độ tuổi kết hôn – hệ quả trực tiếp của mất cân bằng giới tính khi sinh kéo dài suốt nhiều năm.
Quảng Cáo
Kết quả điều tra dân số giữa kỳ năm 2024 tiếp tục ghi nhận thực trạng: số nam giới trong độ tuổi kết hôn hiện nhiều hơn phụ nữ cùng nhóm tuổi khoảng trên 400.000 người. Khoảng cách này không những không thu hẹp mà còn được dự báo sẽ gia tăng mạnh trong các thập kỷ tới, nếu xu hướng nhân khẩu học không sớm được điều chỉnh.
Quảng Cáo
Theo các kịch bản dự báo, trong vòng 50 năm tới, dân số Việt Nam có thể vận động theo ba mức sinh khác nhau: mức sinh thấp (1,45 con/phụ nữ), mức sinh trung bình (1,85 con/phụ nữ) và mức sinh cao (2,01 con/phụ nữ). Với kịch bản mức sinh trung bình – kịch bản được đánh giá có khả năng xảy ra cao, tình trạng thiếu hụt phụ nữ trong độ tuổi kết hôn sẽ ngày càng rõ nét.
Cụ thể, vào năm 2029, cứ 100 nam giới trong độ tuổi 20 – 39 thì có hơn 3 người không tìm được bạn đời do thiếu phụ nữ cùng nhóm tuổi. Đến năm 2034, số nam giới đến tuổi kết hôn nhiều hơn nữ giới khoảng 711.700 người, tương đương gần 5% dân số nam trong nhóm tuổi này. Sau mốc thời gian đó, khoảng cách giới tiếp tục nới rộng và trở nên nghiêm trọng hơn.
Đỉnh điểm của tình trạng mất cân đối được dự báo rơi vào năm 2049, khi Việt Nam thiếu khoảng 1,3 triệu phụ nữ trong độ tuổi kết hôn, mức cao nhất trong toàn bộ giai đoạn dự báo. Đây không chỉ là những con số khô khan, mà là lời cảnh báo về những biến động sâu sắc trong đời sống xã hội tương lai.
Sự thiếu hụt phụ nữ có thể kéo theo nhiều hệ lụy về văn hóa và xã hội: gia tăng áp lực kết hôn đối với phụ nữ, thay đổi chuẩn mực gia đình, xuất hiện xu hướng kết hôn muộn, độc thân kéo dài, thậm chí là những rủi ro về buôn bán người, hôn nhân xuyên biên giới thiếu bền vững. Ở nhiều vùng nông thôn, miền núi, nơi tư tưởng “trọng nam” từng ăn sâu, những hệ quả này có thể càng trở nên rõ nét.
Sau năm 2049, tình trạng dư thừa nam giới trong độ tuổi kết hôn được dự báo sẽ dần hạ nhiệt, khi giả thiết tỷ số giới tính khi sinh từ sau năm 2034 từng bước trở về mức cân bằng tự nhiên. Tuy vậy, đến năm 2074, số nam giới đến tuổi kết hôn vẫn nhiều hơn nữ giới khoảng 829.000 người, cho thấy “dư chấn” của mất cân bằng giới tính trong 30 năm đầu thế kỷ XXI sẽ còn tác động kéo dài.
Không chỉ đối mặt với mất cân bằng giới, Việt Nam còn đứng trước một thách thức lớn khác: thời kỳ dân số vàng, giai đoạn có tỷ lệ người trong độ tuổi lao động cao – sẽ kết thúc vào năm 2036. Sau đó, đất nước bước vào thời kỳ dân số già và siêu già, khi nhóm dân số trẻ và trung niên thu hẹp, trong khi người cao tuổi tăng nhanh. Điều này đặt ra áp lực lớn đối với an sinh xã hội, thị trường lao động, chăm sóc y tế và cả cấu trúc gia đình truyền thống.
Trong bối cảnh đó, công tác dân số được xác định tiếp tục là nhiệm vụ chiến lược lâu dài. Trọng tâm trong những năm tới là khuyến khích các cặp vợ chồng sinh đủ hai con, từng bước đưa mức sinh trở lại mức thay thế, đồng thời giảm thiểu mất cân bằng giới tính khi sinh. Quan trọng hơn, cần thúc đẩy thay đổi nhận thức xã hội, xóa bỏ định kiến giới, đề cao giá trị của phụ nữ và trẻ em gái, bởi cân bằng dân số không chỉ là bài toán số lượng, mà còn là nền tảng cho sự phát triển bền vững của xã hội và hạnh phúc của mỗi gia đình.
Quảng Cáo Liên Quan
