Lào Cai Online – Trong đời sống tinh thần của đồng bào Giáy, “làm Then” không chỉ là một nghi thức tôn giáo mà còn là biểu tượng văn hóa lưu giữ ký ức cộng đồng. Mỗi lời hát, điệu múa trong lễ Then gửi gắm ước vọng về sức khỏe, mùa màng bội thu và hạnh phúc bền lâu.
Theo quan niệm của người Giáy, cuộc đời con người gắn với ba cõi Trời – Đất – Người. Khi xảy ra tai ương, ốm đau, người dân tìm tới thầy Then nhờ “mở đường” giao hòa với thần linh. Các hình thức cúng phổ biến nhất gồm:
Quảng Cáo
Then cầu tự – khẩn nguyện thần linh ban phúc con cái cho các cặp vợ chồng hiếm muộn.
Quảng Cáo
Then thêm lương – chúc thọ, cầu sức khỏe cho người cao tuổi.
Then bắc cầu – gọi hồn (vía) người bệnh trở về, tiếp thêm nghị lực để chiến thắng bệnh tật.
Trong mỗi nghi lễ, thầy Then vừa hát vừa múa, kết hợp đàn tính, thanh la, trống và chùm nhạc xóc nhịp. Những giai điệu ngân nga, thao thiết tạo nên không khí trang trọng nhưng gần gũi, mang đậm bản sắc Giáy.
Thầy Then Hoàng Thị Nguyên (thường gọi chị Nguyên) miệt mài tra lại lời cúng đã được bà ngoại truyền dạy. Bốn mươi năm hành nghề, chị thuộc hàng trăm bài Then, am tường phong tục cưới hỏi, tang ma, nghi thức lễ hội.
Cúng Then không thể thay thế y học. Bà con ốm đau phải đến bệnh viện, lễ chỉ giúp tinh thần thêm lạc quan, vững tin để mau khỏi bệnh. Không dừng lại ở việc hành lễ, nữ thầy Then còn rong ruổi khắp các bản người Giáy ở Lào Cai, Bắc Hà sưu tầm truyện cổ, tìm lại làn điệu Then thất truyền và ghi chép kinh nghiệm sản xuất của tiền nhân. Tư liệu được chị phân loại cẩn thận, chuẩn bị cho dự định in thành sách “Phong tục Giáy” để trao truyền cho lớp trẻ.
Nguy cơ mai một nghi lễ Then hiện hữu khi lớp nghệ nhân cao tuổi dần vắng bóng, còn lớp kế cận mải mưu sinh nơi đô thị. Vì thế, người như chị trở thành “cầu nối” quý giá giữa quá khứ và hiện tại.
“Ước mong lớn nhất của tôi là con cháu người Giáy biết trân trọng gốc rễ, tiếp tục nâng niu tiếng Then, điệu múa Then. Sau này khi tôi yếu đi, các con phải đứng ra gìn giữ, để Then còn ngân mãi trên núi rừng Lào Cai”, chị bộc bạch.
Từ trong gian nhà, tiếng đàn tính chậm rãi dẫn lối cho lời Then cất vang. Ở đó không chỉ có hương khói ước nguyện, mà còn ẩn chứa tình yêu quê hương, niềm tự hào dân tộc. Dù thời gian biến chuyển, nghi lễ Then của người Giáy vẫn kiên cường gìn giữ vai trò “lá bùa” tinh thần, chắp cánh cho một cộng đồng vững tin, đoàn kết hướng tới tương lai.
Thanh Chúc
Quảng Cáo Liên Quan
